W przededniu wybuchu powstania polskie siły konspiracyjne na Żoliborzu były zorganizowane w II Obwód AK „Żywiciel”, dowodzony przez ppłk Mariana Niedzielskiego, „Żywiciela”. Obwód składał się z kilku zgrupowań, których nazwy zaczynały się na Ż (Żaglowiec, Żniwiarz, Żubr, Żmija, Żaba, Żyrafa) Łącznie było to niespełna 3500 osób.
Żoliborz w trakcie Powstania ucierpiał znacznie mniej niż inne dzielnice Warszawy, mimo, że Powstanie tu się rozpoczęło, trwało praktycznie do samego końca (czyli poddania Śródmieścia) i tu odbyła się najkrwawsza jego bitwa. W związku z nadchodzącą rocznicą przyjrzyjmy się najważniejszym miejscom z nim związanym.